De verpleegkundige praktijk is erg divers, verpleegkundigen zorgen voor mensen met chronische en acute aandoeningen in verschillende soorten zorgorganisaties. Toch is een groot deel van de zorgactiviteiten die zij uitvoeren relevant voor alle patiëntengroepen in alle zorgsettings, dit wordt essentiële zorg genoemd. Essentiele zorg gaat om het voldoen aan de fysieke en psychosociale behoeften van een persoon en is een voorwaarde voor het leveren van hoogwaardige zorg. Voorbeelden van deze zorgactiviteiten zijn het waarborgen van de veiligheid of comfort, eten en drinken, mobiliteit, het zorgen voor emotioneel welzijn, en onderwijs en informatieverstrekking. Deze fysieke en psychosociale behoeften worden vervuld door een positieve vertrouwensrelatie met de persoon die wordt verzorgd en hun naasten te ontwikkelen. Het ontbreken van aandacht voor essentiële zorg door verpleegkundigen kan leiden tot ontoereikende of zelfs schadelijke zorg. Gemiste essentiële verpleegkundige zorg wordt geassocieerd met een verhoogde mortaliteit en incidenten zoals medicatiefouten, vallen, ziekenhuisinfecties en decubitus. Een persoonsgerichte benadering is een voorwaarde voor hoogwaardige essentiële zorg. Persoonsgerichte zorg is een belangrijk onderdeel van de huidige kwaliteit van zorg, en draait om het verlenen van zorg die is afgestemd op iemands persoonlijke behoeften, wensen en voorkeuren van individuen en hun naasten, en hen beschouwd als actieve deelnemers van het zorgproces waarbij rekening wordt gehouden met hun behoeften en voorkeuren. Als patiënten in staat worden gesteld om deel te nemen aan hun zorg, ook wel patiëntparticipatie genoemd, kunnen ze invloed uitoefenen en deelnemen aan de besluitvorming over hun zorg op basis van hun voorkeuren en eigen mogelijkheden, waarbij ze hun persoonlijke ervaringen en wensen in het leven combineren met de kennis van de professional. Wanneer patiënten participeren in zorg kan dit leiden tot vermindering van angst, verbetering van de therapietrouw, verhoging van de patiëntveiligheid, en kan uitgebreide (over)behandeling voorkomen worden. Hoewel het belang van patiëntparticipatie duidelijk is, ontbreekt het hier in de ziekenhuiszorg nog te vaak aan.
Dit proefschrift heeft daarom als doel om patiëntparticipatie tijdens verblijf in het ziekenhuis te verbeteren. Hierbij zijn de stappen van het Medical Research Council (MRC) Framework gevolgd. Dit begon met het aanpassen en testen van de Tell-us Card (Vertelkaart) interventie voor gebruik in Nederlandse ziekenhuizen. Daarna zijn uitdagingen rondom patiëntparticipatie in kaart gebracht door het meten van ervaren niveaus van patiëntparticipatie bij verpleegkundigen en hun patiënten, en door te observeren hoe persoonsgerichte essentiële zorg in de dagelijkse praktijk werd uitgevoerd. Ten slotte werd een leidraad ontwikkeld met best practices om patiënt- en familieparticipatie in de ziekenhuizen te verbeteren en waarborgen.